Hüquqi yardım

Hüquqi yardım dedikdə nə başa düşülür? Konstitusiyaya əsasən hüquqi yardım. Online hüquqi yardım.

Hər bir insan hüququnu qorumaq üçün ilk növbədə öz hüququnun nədən ibarət olduğunu, qanunların ona hansı hüquqlar tanıdığını yaxşı bilməlidir. Təbii ki, bütün dünyada olduğu kimi, ölkəmizdə də bəzi vətəndaşlar bu sahədə elə də çox məlumata sahib deyildirlər. Belə olan halda həmin şəxslərin hüquqi yardım almaq zərurəti meydana çıxır.

 

Hüquqi yardım anlayışı?

Məqaləmizin məna dəyərinə uyğun olaraq, hüquqi yardıma bir proses kimi yanaşılacaq. Bir sözlə, bizim yanaşmamıza görə hüquqi yardım dövlətdaxili və ya beynəlxalq sferada şəxslərin qanuni ehtiyaclarının qarşılanması prosesidir və bu proses özündə bir sıra mexanizmləri əks etdirir ki, müvafiq olaraq bunlar barəsində məqalədə məlumat veriləcəkdir. 

Konstitusiyaya əsasən hüquqi yardım

Hüquqi yardım almaq hüququ Azərbaycan Respublikasında 1995-ci ildə müstəqil Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının  qəbulu ilə, onun 61-ci maddəsində təsbit olunmuşdur. Nəzərə alınmalıdır ki, əvvəlki konstitusiyalardan fəqli olaraq, qüvvədə olan Konstitusiyanın 61-ci maddəsi məhz yüksək keyfiyyətli hüquqi yardım almaq hüququnu təsbit edir. Eyni zamanda bu cür yardımın qanunla nəzərdə tutulmuş hallarda ödənişsiz, dövlət hesabına göstərildiyi müəyyən olunmuşdur.

Cəmiyyət üçün böyük bir problem əhalinin hüquqi savadsızlığıdır. Bir çoxları dövlətin onlara kömək etməyə hazır olduğunu bilmir və nəticədə tez-tez hüquq şirkətlərinin və ya fərdi qaydada hüquqi xidmət göstərən şəxslərin qurbanı olurlar.

Bizim ölkəmizdə də vətəndaşların hüquqi yardım məsələsi aktual mövzudur. Vətəndaşlar dövlət hüquq məsləhətxanalarında müəyyən konsultasiyalar ala bilsələr də, maddi vəziyyətlərinin çətinliyi üzündən bəzən haqlarını sona qədər bərpa edə bilmirlər. Lakin Azərbaycanda dövlət öz vətəndaşlarına qanunla nəzərdə tutulmuş şəkildə ödənişsiz hüquqi yardım almaq imkanı yaradıb. Sevindirici haldır ki, bu prosesə qeyri-hökumət təşkilatları, elm ocağı səviyyəsində də dəstək verilir. Bu isə ümumilikdə həm dövlət, həm də ictimai maraqların təmin olunmasına xidmət edir.

Hüquqi yardım kimlər tərəfindən göstərilir?

Ümumilikdə hüquqi yardım Dövlət Qurumları, QHT-lər, hüquq şirkətləri, fərdi qaydada fəaliyyət göstərən hüquqşünaslar, sosial işçilər, könüllü olaraq belə fəaliyyətlə məşğul olanlar və s. şəxslər tərəfindən göstərilir. Siyahını uzatdıqca-uzatmaq olar. Lakin unutmaq lazım deyil ki, göstərilən hüquqi yardım keyfiyyətli olmalı və qarşı tərəfin “qanuni ehtiyac”ını qarşılamalıdır. Buna görə də hüquqi yardımın peşəkar şəkildə, bu sahədə təcrübəsi olan şəxslər və ya qurumlar tərəfindən göstərilməsi vacibdir

Dövlət Qurumları hüquqi yardımı əsasən, yönləndirmə, hüquqi məlumatlandırma şəklində həyata keçirir. Həmçinin, bir çox qurumlar var ki, orada çağrı xidmətləri fəaliyyət göstərir. Məsələn, İqtisadiyyat Nazirliyində, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyində, Vergilər Nazirliyində, ASAN Xidmətdə, eyni zamanda Korrupsiyaya qarşı Mübarizə İdarəsi və Baş Prokurorluqda qaynar xəttlər mövcuddur. Bu qurumlarda vətəndaşların bu və ya digər məsələlərlə bağlı müraciətləri olanda onlara hüquqi izahatlar verilir. 

Könüllülərin isə bu sahədəki hüquqi bilikləri müəyyən yerə qədər kifayət edir və yalnız “qısa xidmət”lərin göstərilməsindən ibarətdir. Həmçinin QHT-lər bu sahədə öz yardımlarını əsirgəməsələr də, onların işi daha çox mövsümi xarakter daşıyır. 

Bu sahədə peşəkar hüquqi yardımın göstərilməsi təbii ki, hüquqşünasların fəaliyyət sferasına aid edilir. Belə ki, bir hüquqşünas özündə bir sıra mühüm xüsusiyyətləri cəmləşdirir ki, yazılı və şifahi ünsiyyət qabiliyyətinin üstünlüyü, işləri qiymətləndirmək və müştərilər üçün optimal nəticələr əldə etmək üçün ən yaxşı yanaşmanı müəyyən etmək, hüquqi sənədlərin yazılması zamanı düzgün orfoqrafiyadan, hüquqi terminologiyadan, qrammatikadan istifadə və s. xüsusiyyətlər təbii ki, göstərilən hüquqi yardımın keyfiyyətini artırır. 

Hüquqi yardım kimlərə göstərilir?

Hüquqşünasların köməyindən elə təşkilatlar istifadə edir ki, onların işin bütün qanuni incəliklərini bilən ştat işçisinə ehtiyacı var. Heç bir böyük və tanınmış şirkət hüquqi müşayiət olmadan keçinmir, çünki hər bir biznesdə saysız-hesabsız hüquqi nüanslar var. Hətta tərəfdaşlarla əməkdaşlıq müqaviləsini düzgün və savadlı tərtib etmək üçün hüquqşünas lazımdır.

Şirkətdə isə müxtəlif məzmunlu belə sənədlərin sayı lap çox ola bilər. Özü də hüquqi köməkçi istər şirkətdə çalışan mütəxəssis, istərsə də kənardan hüquqi xidmət göstərən abonent, yəni hüquq firmasında çalışan hüquqşünas, vəkillər ola bilər. Şirkətlərin çoxu məhz ikinci qəbildən olan hüquqşünaslara müraciət edirlər. Axı öz ştatında peşəkar hüquqşünas saxlamağa hər firmanın, özü də kommersiya yoluna yenicə qədəm qoyan bir firmanın imkanı yoxdur. Buna görə də müasir dövrdə abonent xidməti böyük populyarlıq qazanıb. Belə olan halda firma hər ay hüquq kontoruna (hüququ məsləhətxanası) müəyyən məbləğ ödəyir, həmin kontor da cari mülki-hüquqi işləri həll etmək üçün mütəxəssis verir.

Məhkəmədənkənar hüquqi yardımın göstərilməsi

Mənzil və ailə mübahisələrində ixtisaslaşan hüquqşünaslar getdikcə daha çox önə çıxırlar. Çox adam mənzil alqı-satqısı, boşanma, yaxud nikah məsələlərindən baş çıxarmaq üçün mütəxəssisdən pullu məsləhət almağa çalışır. Doğrudur, qanunu özü də oxuya bilər, amma bu, həm onun vaxtını alar, həm də təcrübəsizliyi üzündən yanlış qərarlar qəbul edə bilər. Hər hansı hüquqi məsələni mütəxəssislə həll etmək daha yaxşıdır. 

Hüquqşünaslar tərəfindən tez-tez hüquqi yardıma ehtiyacı olan həssas qrup vətəndaşlara, xüsusilə qadınlar, yetkinlik yaşına çatmayanlar, qaçqın və məcburi köçkünlər, milli azlıqlar, aztəminatlı ailələrə ödənişsiz hüquqi yardım xidmətləri göstərilir, habelə əhalinin maarifləndirilməsi üçün hüququn müxtəlif sahələri üzrə məlumat xarakterli broşürlər hazırlanır.

Məhkəmə prosesi zamanı hüquqi yardım göstərilməsi

Məhkəmə prosesi zamanı hüquqi yardım göstərilməsi isə bir növ yardım göstəriləcək şəxslərin özündən asılıdır. Belə ki, hər bir insanın, xüsusilə də zəif qrupdan olan şəxslərin öz huquqlarının müdafiə edilməsi təmin edilməlidir. Ölkəmizdə vətəndaşlara dövlət hesabına hüquqi yardım cinayət təqibi ilə bağlı bütün mərhələlərdə, mülki və inzibati işlərdə isə aztəminatlı şəxslərə kassasiya instansiyasında məhkəmə qərarı əsasında təmin edilir.

Azərbaycan vətəndaşlarının pulsuz hüquqi yardım almasına, əsasən, cinayət işlərində rast gəlinir. Yəni, hansısa vətəndaş törətdiyi əmələ görə tutulursa, ona qarşı ittiham irəli sürülürsə, həbsə alınırsa, şəxsi tutan, ittiham irəli sürən tərəfdən maddi durumundan asılı olmayaraq ona vəkil təklif olunur. Təkilifi qəbul etməyənlər şəxsi vəsaiti və ya ailəsinin hesabına vəkil tutur. 

Mülki işlərə gəldikdə, pulsuz hüquqi yardım almaq üçün şəxs mütləq məhkəməyə müvafiq sənəd təqdim etməlidir. Şəxs sübut etməlidir ki, həqiqətən də onun maddi durumu aşağı səviyyədədir, öz hesabına vəkil tutmaq imkanı yoxdur. 

Misal üçün, əlilliyi olan şəxs, təqaüdçü, şəhid ailəsinin üzvü, müharibə veteranı, məcburi köçkün, heç bir yerdə işləməyən, işləsə də maddi durumu çox aşağı olan vətəndaş məhkəməyə müvafiq sənəd təqdim etməklə mülki işlərdə dövlət hesabına, ödənişsiz vəkil xidmətindən yararlana bilər. Prosedur belədir ki, vətəndaşın təqdim etdiyi sübutlar – sənədlər əsasında məhkəmə dərhal qərardad çıxarır, göndərir Vəkillər Kollegiyasına. Vəkillər Kollegiyası da vəkillər bürosu vasitəsilə həmin vətəndaşı vəkillə təmin edir.

Online hüquqi yardım

Texnologiyanın inkişafı və dövrün tələbləri hüquqda da yeni xidmət sahələrinin yaradılmasını şərtləndirir. Hüquqi xidmət sahələrinin elektron qaydada həyata keçirilməsi fiziki və hüquqi şəxslərə sərfəli və rahat şəkildə xidmət göstərməyi asan edir.

Qlobal inkişaf və bu inkişafın texnologiya vasitəsilə inteqrasiyası insanların həyatını daha da rahatlaşdırmağa yönəlmişdir. Artıq insanlar evlərindən çıxmadan vergi borclarını ödəyə bilir, etibarnamə əldə edir, eləcə də hüquqi şəxslər yaradırlar. Hüquqi və fiziki şəxslərin maraqlarına uyğun olaraq hüquqi xidmətlərin onlara onlayn platformada təqdim olunması müasir tələblərdəndir. 

Belə ki, şəxslər bir çox hallarda öz şikayətləri ilə bağlı hansı quruma müraciət etməli olduqları, onların şikayətinə hansı məhkəmə tərəfindən baxılmalı olduğu və s. kimi hallarda köməyə ehtiyac duyurlar. Bu zaman vaxtlarına qənaət etmək məqsədilə kompüter qarşısına keçir və qısa zamanda doğru və etibarlı məsləhət almaq istəyirlər.

Peşəkar hüquqşünaslar tərəfindən konsaltinq xidmətləri zamanı sizlər üçün ən sadə və əlverişli həll yolları təklif edilir. Artıq insanlar onlayn formada hər hansı hüquqi problemlə bağlı müraciət edib lazımi məlumatları ala bilər.

#huquqi yardim # online huquqi yardim